Περί λάθους ο λόγος...

Σήμερα, μια μέρα μετά τις πανελλήνιες εξετάσεις στο μάθημα της φυσικής και οι συζητήσεις καλά κρατούν. Απογοητευμένοι συνάδελφοι, θυμωμένοι γονείς, στενοχωρημένοι  μαθητές και μέσα μαζικής ενημέρωσης που χαίρονται σε όλη αυτή την αναμπουμπούλα η οποία γι' αυτούς "πουλάει" εκπληκτικά. Φυσικά έχει αρχίσει και η "ανθρωποφαγία". Δώστε τους στο λαό να τους κρεμάσει στο Σύνταγμα, πρέπει να λογοδοτήσουν και άλλα σχετικά που μέσα στο θυμό και την απογοήτευση λέγονται  εύκολα, χωρίς έλλογη σκέψη. Ας δούμε τα πράγματα λίγο πιο νηφάλια, χωρίς την προκατάλειψη που μας έχει φορτωθεί όλα αυτά τα δύο χρόνια της κρίσης...
Το γεγονός ήταν πράγματι εξαιρετικά ατυχές, όπως και εξαιρετικά ατυχής ήταν και η αντιμετώπισή του από την ΚΕΕ 12 ώρες μετά, όπως και εξαιρετικά περίεργο ήταν το γεγονός ότι κανείς δεν έστειλε στην ΚΕΕ έγκαιρα μία ερώτηση για το επίμαχο υποθέμα Γ4. Σα να συνωμότησε το σύμπαν για να συμβεί. Γιατί; Σε τέτοιες καταστάσεις η αλληλουχία των λαθών και παραλείψεων είναι πράγματι εντυπωσιακή και δείχνει ανικανότητα του συστήματος να προβλέψει και να διορθώσει το λάθος εξ απαλών ονύχων, κάτι που θα του έδινε σημαντική αξιοπιστία. Σήμερα αυτή η ανικανότητα έρχεται να προστεθεί στην πολλαπλή ανικανότητα που εμφανίζεται στην κοινωνία, στο κράτος, στους θεσμούς κλπ και βαραίνει ακόμη περισσότερο στη συνείδηση όλων.

Μία προφανής λύση σε αυτή την ανικανότητα θα ήταν η ριζική αλλαγή όλου του συστήματος και εδώ βέβαια υπάρχουν ένα σωρό γνώμες προς την κατεύθυνση που πρέπει να δείχνει αυτή η αλλαγή. Επειδή όμως δε διαφαίνεται στον άμεσο ορίζοντα, πρέπει να γίνει κάτι άλλο πιο ουσιαστικό και απλό, τουλάχιστον για τις αμέσως επόμενες εξετάσεις.
Η διαδικασία επιλογής των θεμάτων είναι δύσκολο ζήτημα. Έχει τεράστια ψυχολογική επίδραση στους θεματοδότες και γίνεται συνήθως υπό συνθήκες που δεν ευνοούν την αντιμετώπιση αυτής της επίδρασης. Υπό το βάρος των προσωπικών στάσεων για την επιλογή θεμάτων (εύρεση πρωτότυπων θεμάτων κλπ) και της τεράστιας ευθύνης που αναλαμβάνουν οι άνθρωποι αυτοί, τα λάθη είναι αναπόφευκτα. Όποιος έχει δημοσιεύσει έστω και ένα κείμενο 10 σειρών σε χαρτί, καταλαβαίνει ότι ακόμη και αν κοιτάς επί 1 ώρα το κείμενο αυτό, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μη βρεις το λαθάκι που κρύβεται κάπου - πόσο μάλλον το λάθος που εμφανίστηκε στο θέμα Γ4 (το οποίο ήταν λάθος δεδομένων και ζητούμενων). Επειδή οι θεματοδότες είναι άνθρωποι, είναι φυσιολογικό να κάνουν λάθος και εντελώς φυσιολογικό να ξεφεύγει κάτι που σε εμάς, απ' έξω από το χορό που είμαστε, φαίνεται ανήκουστο. Και εδώ λοιπόν έρχεται η ευθύνη του συστήματος το οποίο δεν έχει προβλέψει αυτή τη σημαντική λεπτομέρεια!

Η βελτίωση της διαδικασίας είναι επιτακτική μέχρι να την αλλάξουμε εντελώς (όποτε και αν συμβεί αυτό). Δύο πολύ απλές και μικρές αλλαγές θα εξαλείψουν την περίπτωση τέτοιων λαθών.

Η πρώτη αλλαγή που πρέπει να γίνει είναι να υπάρξει προσπάθεια για εκπαίδευση των θεματοδοτών. Είναι γνωστό ότι οι θεματοδότες επιλέγονται τουλάχιστον 15 ημέρες πριν τις εξετάσεις (για να μην πω περισσότερες). Τουλάχιστον σε αυτές τις ημέρες μέχρι να γίνει η εξέταση, πρέπει οι άνθρωποι αυτοί να συμμετέχουν τουλάχιστον σε ένα σεμινάριο (για να μην πω σε περισσότερα) για την εκμάθηση των βασικών συνιστωσών έκδοσης ενός καλού διαγωνίσματος (που θα λαμβάνει υπόψη την ψυχολογία των μαθητών και άλλες παραμέτρους). ΝΑΙ, στο σεμινάριο πρέπει να συμμετέχει ακόμη κι ο πανεπιστημιακός δάσκαλος ο οποίος τις περισσότερες φορές είναι εντελώς εκτός κλίματος αφού δε συμμετέχει στο τι συμβαίνει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Δεν είναι υποτιμητικό γι' αυτόν, όπως ίσως κάποιοι θα σπεύσουν να σκεφτούν. Για να το καταλάβετε, πόσο εκτός κλίματος είναι, σκεφτείτε πως θα ήταν εσείς να βγάζατε θέματα για το μάθημα της Φυσικής της έκτης τάξης του δημοτικού σχολείου, χωρίς να είχατε σχεδόν καμία επαφή με το μάθημα αυτό!
Η δεύτερη πολύ απλή αλλαγή είναι ότι μετά την έκδοση των θεμάτων και πριν αυτά δοθούν στους υποψήφιους, χρειάζεται αναλυτική μελέτη και βελτιστοποίησή τους. Η διαδιακασία αυτή υπάρχει, αλλά πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά. Αυτή την εργασία πρέπει να την αναλάβει μία πολυπληθής ομάδα καθηγητών (τουλάχιστον 10) που να είναι πολύ έμπειροι στην έκδοση θεμάτων - διαγωνισμάτων.  Μαζί τους μπορεί να βρίσκεται και μια ομάδα σχολικών συμβούλων που θα βάζει και τη δική της πινελιά. Μπορούν να δουλεύουν όλοι μαζί ή ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο και να ελέγχουν τα θέματα τουλάχιστον για τα λάθη και την εγκυρότητά τους και σε δεύτερο βαθμό για τη φιλοσοφία τους και την αίσθηση που θα δώσουν στο μαθητή.

Πριν μερικά χρόνια βγήκε μία εγκύκλιος που απαγορεύει σε συγγραφείς βοηθημάτων να είναι θεματοδότες. Απόλυτα λογικό και κατανοητό. Τι είναι όμως εκείνο που απαγορεύει να βρίσκονται οι άνθρωποι αυτοί στη δεύτερη ομάδα ανθρώπων που θα συνεισφέρει στην εύρεση λαθών και παρανοήσεων; Όποιος έχει δημιουργήσει ασκήσεις - θέματα για την έκδοση βιβλιών είναι σίγουρο ότι διαισθάνεται πολύ εύκολα την ασάφεια και το λάθος. Ας το σκεφτούν λίγο πιο δημιουργικά οι υθύνοντες και ας δείξουν μία αλλαγή στάσης στον τρόπο που γίνεται η επιλογή της ομάδας των λυτών, ώστε να αποφεύγονται όσο είναι δυνατόν τέτοια λάθη.

Είναι πραγματικά λυπηρό να συμβαίνουν τέτοια πράγματα, ειδικά σήμερα που η εμπιστοσύνη της κοινωνίας στους θεσμούς είναι κλονισμένη. Φαίνεται ότι το σύστημα αυτό αποτυγχάνει και πρέπει να επαναξεταστεί συνολικά. Μέχρι τότε όμως ας συμβούν τουλάχιστον οι μικρές βελτιώσεις που απαιτούνται για να μην φτάνουμε στις σημερινές τραγελαφικές καταστάσεις...